Çoq insanlar kitap oqumaqnı ya da audio-yazuvnı diñlemekni pek begeneler. Men de balalıqtan bunen oğraşmağa seve edim. Belli ya da belli olmağan yazıcılarnıñ kitaplarını oqup, dünyadaki çoq şeylerni bildim, añladım.

Özüm de gizli arzularımda yazıcı ya da şair olmaqnı ister edim. Atta universitetke, filologiya fakültetine kirmege tırıştım. Lâkin bu ıntıluvım muvafaqiyetsiz oldı. Böyleliknen, edebiyatçı yerine qurucı oldım ve bütün ömür çeşit qurucılıqlarda çalışıp keldim. Buña baqmakdan, müteşem süjet ya da dülber, aenkli sözler ifadesi olğan klassik eserlerge, bestsellerge olğan sevgim meni iç bir vaqıt terk etmedi. Kitaplarğa daima sadıq edim ve olarnı keyf ve coşqunlıqnen oqup keldim.

Ne yerde olmasam da, yanımda daima cep defter – bloknot bar edi. Oña men qısqa beyitlerimni, bazı qaydlarımnı yaza turğanım. Ulu insanlarnıñ ferasetli ve ögütli fikirlerini köçüre edim. Olar maña qaysı bir vaqıt kerek olacaqlarını ya da bastırmaqqa kelişkenlerini tüşünmedim. Eminim: sevimli Vatanıma qaytmağanım taqdirde (tövbe, Ya Rabbim!) – publitsist, şimdi ise em yazıcı – olmaz edim.

Allahqa şükürler olsun, yaqında menim "Mejdu samarkandskim proşlım i baydarskim nastoyaşçim" ilk kitabım dünya yüzüni kördi. Bu aqta yaqında "Qırım" gazeti de haber etti.

Doğrusını aytqanda, mende kitap çıqarmaq niyetim yoq edi. Amma dostlarımnıñ, bazı oquyıcılarnıñ ricası, "Qırım"nıñ muarrirleriniñ çağıruvı bu işni becermek – maña siltem oldı.

Milliy areketimizniñ belli iştirakçisi, şair ve publitsist Refat Çaylaq da (Allahnıñ rahmetinde olsun), öz yazılarınıñ birisinde meni, maqaleler ve levhalarımnı kitap etip çıqarmaqnı çağırğanını hatırlayım. O, olarnı begenip, kitabım çıqsa, onıñ birinci müşterisi olacağını söylegen edi. Çoq teessüf ki, Refat ağa bu künlerni körmedi. Amma men kitaplarımnı alğanımnen, bir nushasını onıñ qorantasına yolladım.

Bu kitapnıñ azırlamasında, bezetmesinde ve çıqarılmasında maña yardım etkenlerge öz samimiy teşekkürimni bildirem. Muarrirler – edebiy ceetten Bekir Mamut, tehnikiy ceetten aci Seyran İbraim – bu kitapnıñ ilhamcıları ve ilk qoltutıcıları oldılar. Kitap tarqalacağına işanıp, hayriye yapqan belli naşir İbraim Çegertmağa ve ilk müşteri İbraim Seit-Ablağa da: sağ oluñız! – deyim. Allah Taalâ cümlesine qaviy sağlıq-selâmetlik bağışlasın!

Bunıñnen beraber, tükânlarnıñ raflarında yıllarnen alınmayıp yatqan kitaplar aqqında öz bazı tüşüncelerim, qayğılarımnen bölüşmege ister edim. Bu – vatandaşlarımız zoruna, alayımmı-almayımmı, dep munasebet bildirgen – bizim müelliflerimizniñ ya da biz içün yazılğan, ya da bizge yaqın mevzuda olğan kitaplardır.

Çoq meraqlı, faydalı, kendimiz aqqında bilgimizni arttırğan neşirler raflarda öksüzcesine, tozlanıp yatmaqtalar ve, muğayıp, sañki: "Bizni satın alsañız, aziz semetdeşler!", -- deyler.

Böyle vaziyetni körgende, yazmaq istekleri bütünley coyula. Zaten, kimdir o kitaplarnı çıqarmağa tırıştı, olarnıñ içine öz fikirlerini, qasevetlerini kirsetti. Kimdir, neşriyatlarnıñ qapularını sardı, naşirnen añlaştı, para – belki de, soñki kapiklerini – masraf etti. Böyle sezerli zametlerniñ neşir sıfatlı neticesi tükân raflarında kimseniñ merağını raatsızlamayıp, avesini qozğalatmayıp, nasıldır telâşlı sükünette yatqanı – ebet, acınıqlı al. Fiyatları da, ortacasına alğanda, fena degil – esasen, 400-600 etrafında. "Çoq çıqardı – satıp olamay", deseñ de yañlış – tirajlar biñden bayağı aşağa, ale daa bir qaç yüz. Em de, müşteri tapılsın, dep, fiyatlar ep endirile.

Buña baqmadan, kitaplarğa olğan diqqat – sıfırdan çoq yüksek degil. Bu neni bildire, eken? Çeşit gacet-smartfonlar, raqamlı tehnologiyalar – milliy kitaplarımıznı bütünley sıqıp çıqardılarmı? Halqımızğa endi iç bir türlü neşirler kerek degilmi? Böyle fikir yürsetmek – milletniñ vicdanı olğan yazıcı ve şairlerimiz de artqaç, ebediy istefağa çıqsınlar, degen hulâsağa ketirmeymi, aceba?

Eger buña yaqın mantıqnen yürecek olsaq, ya böyle – vicdanı eziyetlengen ve mazlum, bilgisi sıñırlı ve bir taraflama, ruhiy ve maneviy medeniyeti zayıf olğan halqnıñ özü kerekmi? O, yaşay bilemi? – demekke kele. Qalem saipleri – er zamanda, olsun dünya boyunca, olsun Qırımda – eñ güzel insan faziletler ve eñ aliy, yüksek qıymetliklerniñ darqatıcıları ve dellâtları sayılğanlar!

Ertemi, keçmi – epimiz bu faniy alemni terk etecemiz. Yüce Rabbimiz evel-ezelden böyle qararlaştırğan. O, bizni yarattı ve epimiz Onıñ uzurına qaytacamız. Ya biz Onıñ yanına nenen baracamız? Onen nasıl tilde qonuşacamız?

Yaqında bir tüş kördim. Begenlici, hoş degil edi. Kelecekni köstergen tüşlerge oşadı. O, cümle halqlar – Yüce Qadınıñ uzurında turıp, öz günâhları içün cevap bergen, yahşı işler aqqında da söylenilgen Qıyamet (Maşer) künü edi. Keleler ruslar. Olar öz etnik mensüpligini ve öz ananeviy adlarını aytıp, tövbe sözlerini seslendireler. Artlarından özbekler, almanlar. Soñra araplar, inglizler ve ilâhre. Olar episi yahşı-yaramay işlerini sayıp keçkenlerinde, tamam Yüce endirgeni kibi, öz ana tillerinde laf ete ediler. İşte, soñ kimi cennetke, kimi ceennemge yollanıla. Nevbet bizim qırımlarğa keldi. Menim semetdeşlerim birer-birer Qadınıñ uzurına yaqınlaşıp, başladılar özlerini tanıştırmağa. Çeşit tillerde. Birisi rusça söyley, digeri özbekçe, üçüncisi inglizce, dörtüncisi türkçe. Adları da, çoqusı allarda, ecnebiy, bizim özgünligimizge has olmağan. Rabbimiz sert sesinen: milletiñiz ne? Nasıl etnik cemiyettensiz? Sizniñ mensüpligiñizni ve özüñizni añlap olamayım! – dep açuvlana. "Biz Qırımdan, qırımlarmız", -- utanıp-çekinim cevaplanalar semetdeşlerim. "Siz nasıl qırımlar olasız – çeşit tillerde tasırdaysız da! Ya Men sizge, diger halqlar sırasında, ayrı tilni, özüñizge has çizgilerni, tabiatnı, özgün ananelerni – bermedimmi, yoqsa? Ne yerge soqtıñız, qandalarğa saqladıñız öz kimligiñizni? Kim oldıñız, kimge çevirildiñiz – manqurtlarğamı, hameleonlarğamı? Siz öz genetik anahtarını coyğanğa oşaysız – bu ise cinayet! Bu nasıl şey – başqalar ögünde yaltaqlanmaq? Qana, Men sizge bağışlağan öz qırım canıñız ve saf göñülleriñiz? Ar-namus ve degerligiñiz qanda qaldı?!".

Men suvuq ter ve deşet içine tüşkenimden uyandım. Tüşüme ğayrıdan kirip, Rabbimizge yalvarmağa istedim: "Allahım! Meni manqurtlar ya da hameleonlar sırasına qoşma! Meni bu aşalayıcı cedvelden çıqar, lütfen! Men ana tilini de bilem, urf-adetlerimizge de riayet etip, olarnı olğanı kibi kütmege tırışam! Torunlarıma da bularnı aşlamağa areket etem. Er vaqıt maqsadıma yetmesem de, Seniñ Sözüñ, Seniñ ögütleriñ boyunca yaşamalarına tesir etmege ıntılam. Halqımıznı acımaq kereksiñ! Oña, deñişmek, aytqanlarıñnı tüzetmek içün – daa bir imkân, daa bir şans bermeñni yalvaram. "Qırım" gazetiniñ oquyıcıları içün şahsen özüm kefil bere bilem. Olar işançıñdan çıqmazlar. Qalğanlar da añlarlar – bunda şübem yoq! Yañlışmağan tek Sensiñ! Tövbemizni qabul et, Allahım!".

Ebet, o tüşni qaytarmazsıñ ve Ulu Yaratıcığa bularnı aytıp olamazsıñ. Lâkin er kün etken dualarımızda Oña – imanımızğa, ana tilimizge, urf-adetlerimizge qaytmaqta, sarılmaqta – yardımnı etmesini yalvarayıq! Halqımız, oña yapışqan caillik-kerilik tozunı qaqar da, ve özüne çoq yaraşqan irfan nurları içinde bulunmaqnı seçip alacağına inanayıq!

Ruslan Şerfedinov.

‍