Bütün tar demirnen tolı. Mıkolayiv qasabasında yerleştirüvi ve yüksek otlı tar. Mıkolayivge ücümini azırlanılğan yerlerden biri, amma duşmannıñ batalyon-taktikli gruppası, ukrain arbiylerinen bütünle yoq etilgen. Yanmağan tehnikası, Ukraina tarafından cenkleşmege ketken. Silânıñ yanğan ve bozulğan qalımtılarını yarım yıldan ziyade tot basa.

Fazla pişken saqız qabaqlar dayın tarda top silâlar tura. Bu “bereketni” toplamaq içün FVDH hadimleriniñ gruppası çalışa.

İŞ CEBESİ

Aqiqiy “rusiye dünyası”, tek parça-parça olıp tura. İlk nevbette terekke oğrağan sızıqlı desant pıçağı körüne. Böyleliknen qaçıcı ay devamında asılıp tura.

Terek astında rusiye yuqu torbasınıñ qısmı, arbiy urbanıñ parçaları. Şaqa etip bu yerini açıq kök astında olğan rusiye-ukrain cenkniñ müzeyi kibi adlaymız.

«İlk sefer mında er şey bitkeninden bir afta soñra mında kelmege emirini aldıq. Mında arbiyler bar edi. Pek az qaldı. Çalışqan soylarından - kamazlar, desantnıñ cenkâver maşnaları, D-30 toplarını arbiyler iş içün aldılar”, - añlata bizge Andrey Şlıkov, pirotehnik bölüginiñ başı. Tek teşkerilgen yollarında onnen yüremiz, çünki yarım yıl keçken olsa bile, bu territoriyasında ne qaldırğanlarını Alla bile. ”Mında temizlemek kerek” talabı olğanda pirotehnikacılar çıqıp keleler.

“Şimdi memuriyetinden mektüp kelgen, territoriyasını qayd etemiz. Toplarnıñ çoqusını alıp yoq ettiler, çoqusını arbiyler iş içün aldılar, mında ise bozulğan, yanğan, parlanılğan soyları qalğan. Bu nesnelerde patlayıcı malzemelerniñ bar oluvını teşkirmek kerekmiz”, - tarif ete iş aqqında baş pirotehnikacı.

Cenkâver maşnadaki yanğan mögedeginde televizor pultı tura. Aynı öyle telükesiz kibi körüngen nesnelerni qurtarıcılar tiymemege rica eteler. Amma bu endi teşkirilgen - bu pultı bile acayip bir şey kibi körünmey.

“Televizornı bir yerge qoydılar, pultnı ise qaldırdılar”, - küle Şlıkov.

Öz özünden şaşıp qala, çünki yarım yıl evel bu tardan öldürilgen rusiye askerleriniñ cesetlerini alıp ketkende olar genç oğlanlar olğan ekenler. Amma acımaq içün taqatı yoq, çünki “mında ne içün kelgenini” añlaysıñ.

Aynı zamanda terekler astında olğan yeri yanında eki obası peyda ola - biri bozulğan madeninden, başqası - patlav telükesinde olğan nesnelerinden.

“Top silâsı, kasetalı cenkâver yedekleri ve bu çöplük”, - Roman Karpelük, çöplük degenini yüklegen aydayıcısı. O, küçlü bir iş, çünki er şeyni zırhlı yeleginde ve migferinde yüklemek kerek. Qollar birden qara ola.

Er şey cıyştırılğanda bu tar saçılacaqtır. O, Mıkolayiv qasabasıdır ve köylarnıñ artında muarebeler sürgeni ve bunen beraber kelecekte iş de artqanı eşitile.

KELECEGİ

Soñ tapılğan toplarnı pirotehnik maşnasına yükleyler, yükleyici maşnasınıñ yüklevi, demirnen toldurılıp poligonğa kete.

Yoq etilgen cenkâver yedeklerniñ arsenalı pek farqlı - küçük granatalar, top silâsı ve telükeli olmağan, amma şeerlerde ahlâqiy alına tesir etip tar olsa, köy hocalıq işlerine keder etken gradlarlarnen smerçlerden borular. Mıkolayivde bu büyük demirlerni yerden çıqarğanınıñ şaatları oldıq. Sıq o, çoq vaqıtnı almay. Uragandan evel traktor ile aydayıcı Valentin kelgen. “Boru kibi boru, qorqulacaq sebebi yoq”, - dep israr ete edi. Aynı zamanda borudan suv aqa edi, uragan, suv borusına tüşken ve yuqarıdan suv aqa edi. Suv ile bütün soqaqnı suvarğan çeşmesi işte.

Traktorcı Valentin, demirni quyruğından alıp topraqtan bir qaç metrli “soyunı” çıqarıp başqasına ketken. Daa bir borusı, büyük tükânı ve bazarnıñ yanında sıqışqan. Onlarca adam, onıñ etrafında dolaşıp yüre edi ve resimge ala edi. Kelip keçkenlerniñ bazıları tuvğanlarğa telefon açıp “Baq, ruslar gecede neni yolladılar, amma ne olsa da bizimkiler de cevapsız qalmaylar” dey ediler.

Resimge aluvını Valentin ve onıñ traktorı toqtattılar. Onlarca cep telefondaki kameralar astında demirni topraqtan lâqayt sürette alıp çıqardılar, pirotehnikçiler borunı beraberlikte köterip qollarda yükleyicilerniñ sepetine alıp ketirdiler. Mıkolayiv sakinleri resimge aluvını bitirip tarqalıp kettiler.

Demir ketken.

Poligonda toplarnı toplap eñ büyük mesafege keçip patlaylar. Bunen beraber, insanlar körip olsunlar dep mıtlaqqa videonı çıqaralar - em yerden, em drondan, endiden telüke yoq.

Відео: ДСНС УКРАЇНИ В МИКОЛАЇВСЬКІЙ ОБЛАСТІ

QOLLARNEN TİYMESİ YASAQ

Bütün miqyaslı ücüminden evel Mıkolayiv vilâyetinde yigirmi pirotehnigi, çalışa edi. Olarnıñ vazifesi, Birinci ve Ekinci cian cenklerniñ aqibetleriniñ yoq etilmesi edi. Topraqta alâ daa cenkâver yedekleri bar, çoqusı yüzden ziyade yılını toldurğan. Belli ki, şimdi ükrain toprağını ücüm etkeni, daa onlarca yıl devamında telükeli olacaq.

2014’den başlap bunı Donetsk ve Lugansk vilâyetleri boyunca kezintiler vaqtında bir qaç sefer körgen edil. Eñ çoq bir qaç vaqiası aqılımızda qalğan.

Pravdivka köyünde arbiy yedeklerinen mağazı patlağan. Talebe, “demirni” tapıp onı evge alıp ketirgen ve ellerinde nasıl aylandırabilgenini planşetke çıqarmağa qarar bergen.  Anası, onı polda köz yarasınen tapqan, çatlağan planşet qanlı olğan. Oğlannı qurtardılar, merametli insanlar oña eki yañı planşetni bağışladılar, anasınen balası, baştan Harkiv, soñra ise - Kiyevdeki “Ohmatdit”inde bulunaraq, qomşular duvar kâğıtlarnı ve tabannı qandan yuvdılar. Bala, saqatlığını alğan, endi oğlan çağına yetken, köyü ise kene de toplar ura.

Başqa bir ikâye bir qaç yıl evel şimdi şiddetli atışlar astında olıp, amma teren tayançı olğan Bahmut şeerinde ğeyda olğan. 21 yaşında olğan genç oğlan, belli olmağan demir tayağını alıp evge ketirgen, qısımlarğa ayırmağa istegen, ellerinde fışıldamağa başlağanda, qorqudan onı hamile olğan sevgilisine ve köpegine atqan. Bahtlı oldılar: parçalar yaraladılar, amma öldürmediler.

Ugledarda 14 yaşında olğan oğlan, taşlanılğan zavodına dostlarnen “aranğa tolasını almağa” kelgen, yerden “belli olmağan nesneni” köterip onı duvarğa urğan. Onıñ dostınıñ qursağı yaralanğan, oğlannıñ ise - parmaqları ayırılğan. Babası, onı almaq içün bisiklette kelgen. Oğlan, hastahanege ketip ayırılğan parmaqlarnı pakette alıp kete edi. Ekimler olarnı keri qoyıp olamadılar.

Bu vilâyetlerde mina telükesizligi boyunca dersleri daima keçirile ediler. Belli olmağan nesnelerni tiyip olarnı duvarğa urmaq, em de parçalarğa ayırmağa yasaq olğanını ögrete ediler.  

Amma aqiqat şusi ki, arbiy yedeklerinen tolı olğan territoriyalarında “belli olmağan demir nesnelerni” köterip parçalarğa ayırılıp duvarğa uracaq insanlar ep olacaq. Kirli olğan territoriyalarnıñ miqyaslarını esapqa alıp bütün bu nesnelerni tapmaq - kelecek on yılına qolay olmağan vazifelerinden biri olacaq. O, territoriyada arbiy areketler toqtağan allarda mümkün.

Malümat: Umumen, uvut aynıñ 24’den başlap, FVDH pirotehnikiy gruppalar ile arbiy yedeklerniñ 3500 ziyadesi yoq etilgen. Vilâyette pirotehniklerniñ sayısı, 19’dan 52 hadimine ösken.

‍